खाडीमा नेपाली लुसाङहरुका क्रन्दन, जिम्मेवार को?

ओमानको सललहमा सात बर्षदेखि घरेलु बन्दीको अबस्थामा रहेकी रसुवाकी लुसाङ तामाङको बारेमा थाहा पाउँदा ज्यादै दुःख लाग्यो । वास्तवमै अदक्ष कामदारलाई बैदेशिक रोजगारीका लागि पठाउँदा यस्ता गडवडी हुने नै गर्छन् । करिब एक बर्षअघि धुन्चेमा रसुवाका महिलाहरुको स्थिति चेलीबेटी बेचबिखन लगायतका महिलाका सवालहरुको पहिचान र त्यसका समाधानका लागि सरकारी तथा गैर्ह सरकारी निकायहरुको समिक्षात्मक गोष्ठीमा मैले यस्तै खालको समस्या पनि देखाएको थिएँ जसलाई महिला अधिकारकर्मीहरुले अस्वीकार गरे । मेरो प्रस्ताव थियो कि सरकारी तथा गैर्ह सरकारी पक्ष मिलेर रोजगारमा जान चाहानेहरुलाई भाषा र शिप तालिम प्रदान गर्ने ता कि सम्बन्धित ठाउँमा गएर धेरै दुःख नपाउन । सहायक प्र.जि.अ. ले पनि सबैको त्यस्तै शोच हो र यो उपाय प्रभावकारी भएमा तालिम प्राप्त महिलालाई मात्र बैदेशिक रोजगारीमा जान राहदानी प्रदान गर्न सकिने कुरा गर्नुभएको थियो । तर कुरा कुरामै सीमित भयो । मेडियामा खाडीमा रहेका घरेलु महिला कामदारमाथि हुने शोषणका घटनाहरुका बारेमा मैले अनुमान गरेभन्दा ज्यादै कम सुनेको छु । तर लुकेर रहेका वा मेडिया सामु नआएका यस्ता शोषणका कथा व्यथाहरु धेरै नेपाली महिलाका हुन सक्दछन् । अत्यन्त नीरिह र लाचार नेपाली कुटनीतिक नियोगहरुबाट खासै सहयोगको आशा नराखे पनि हुन्छ । तर रोजगारमा जानुभन्दा अघिनै जाने ठाउँ काम भाषा त्यहाँको कानुन आदिका बारेमा केहि ज्ञान दिन सकेमा घरेलु महिला कामदारहरुमाथि हुने शोषणको जोखिम अवश्य न्युनीकरण गर्न सकिन्छ । धेरै चेलीबेटी बेचबिखन हुने गरेको रसुवामा पछिल्लो समयमा आएर बैदेशिक रोजगारप्रतिको महिलाहरुको क्रेज एकाएक आकासिएको छ । नेपाली समेत राम्रोसँग बोल्न नआउने शैक्षिक योग्यता अत्यन्त न्युन भएका वा नभएका खेती किसानी बाहेक कुनै शिप नजान्ने किशोरीहरु बैदेसिक रोजगारमा जाने गरेका छन् । खाडी मुलुकहरुमा बढ्दो घरेलु कामदारको माग पुर्ती गर्न जाने यस्ता अदक्ष महिला कामदारहरु यौन शोषण तथा घरेलु िहंसाका शिकार हुने खतरा ज्यादा छ फेरी खाडीमा मूस्लीमहरुको महिला अधिकारप्रतिको धारणा र प्रतिवद्धता नकारात्मक रहेको पाईन्छ । म्यानपावर कम्पनीहरुले पनि आफुले पठाएका कामदारहरुको बारेमा समय समयमा जानकारी लिनु जरुरी छ साथै गलत तथा गैर्ह कानुनी ढंगले कामदारहरु पठाउन बन्द गर्नुपर्दछ । त्यसैले राज्यले गैर्हसरकारी क्षेत्रसँगको साझेदारीमा महिलाहरुलाई बैदेशिक रोजगारमा जान निरुत्साहित पनि नगर्न र उनीहरुमाथि हुने सम्भावित दुव्र्यवहार र शोषणका खतरालाई न्युनीकरण गर्न निशुल्क वा अत्यन्त कम शुल्कमा तालिमका साथै अन्य आवस्यक क्षमता विकासका कार्यक्रमहरु ल्याउनु आवस्यक छ । ता की आइन्दा फेरी अर्की लुसाङहरुले त्यस्तो सास्ती खेप्नु नपरोस् ।

खस्कदो निर्यात

नेपालले निर्यात गर्ने बस्तुहरुमध्ये अब यहि मात्र बचेको छ । पश्मिनामा र तयारी पोशाकमा हामी धेरै पछि परिसक्यौ अब ह्यान्डीक्राफ्ट उद्योग मात्र बचेको छ ।

"राष्ट्रपति पद" का कारण पारपाचुके

राष्ट्रपतिका लागि भएको महाभारत सहन नसकी यो खोक्रो दिमागमा केही हावा कुरा खेल्न थाले र केही लेख्न मन लाग्यो । विश्वमै उत्कृष्ट राजनैतिक मोर्चा र सहमति निर्माण गर्दै अघि बढेका काँग्रेस र बाम घटकहरुबिचको सहकार्य र सहयात्रा अन्ततोगत्वा पारपाचुकेको स्थितिमा पुगेको छ । माले, मसाल र मण्डले एकै हुन भन्ने प्रधानमन्त्री कोईराला नेपाली राजनीतिमा माओवादीको शसस्त्र जनयुद्धको खतरनाक उडानलाई शान्तिपुर्ण अवतरण गराउन तिनै माओवादीको साथ दिन पुगे । एक हिसाबले हेर्ने हो भने ठुला सत्रुलाई पराजित गर्न साना सत्रुको साथ लिएर त्यसलाई निमिट्यान्न पार्ने र पछि तिनैको छातीमा टेकी टाउकोमा प्रहार गर्ने माओवादी नीति यहाँ आएर सफल भएको छ । काँग्रेस र एमालेका एकाध गम्भिर त्रुटीका कारण माओवादीले आफ्ना एजेण्डाहरुलाई अकाट्य र अपरिहार्य सावित गरिदियो । राजालाई हर हालतमा मास्ने नीति सफल पार्न काँग्रेससँग मिल्यो तर काँग्रेसको यो सहकार्य बाध्यता थियो अनि माओवादीको कुटनीति । अव राजतन्त्र मासिए पछि माओवादी र काँग्रेस पारपाचुकेको स्थितिमा पुगेका छन् । पहिला कोईराला नेतृत्व अत्यावस्यक लाग्यो माओवादीलाई तर अब अहिले माओवादी कोईरालालाईनै मिल्काउने तयारीमा जुटेको छ । कोईराला कसैसँग पनि घुँडा नटेक्ने वताउँछन् तर स्थिति घुँडा टेक्नै पर्ने देखिइएको छ । राजापछि माओवादीको निसाना काँग्रेस देखिइएको छ । बाम एकता र ध्रुविकरण भएमा काँग्रेसको गौरवमय राजनैतिक हैसियतमा गम्भिर धक्का लाग्नेछ । कोईरालाको एकछत्र शासन रहेका बेला फुलेर फलेर आएको माओवादी बिद्रोह एक हदसम्म सत्ताको गन्तव्यमा आईपुगेको छ । युद्धको मोर्चामा त माओवादीले जिते जिते अब चुनाबी मोर्चामा पनि कोईरालाको हार भएको छ । माओवादीलाई जनमत प्राप्त नहुँदै संविधानसभाको चुनाव गराएको भए सायद आज कोईराला विश्वकै उत्कृष्ट शासक बन्ने थिए होलान् अनि १५००० मानिसहरुको ज्यान र अर्बौको भौतिक क्षति राज्यले ब्यहोर्नु पर्ने थिएन । इतिहास मेट्न कसैले सक्दैन नत्र माओवादीलाई कोईराला छाडेर रामराजा भन्ने नामै नसुनेको व्यक्ति खोज्न जानुपर्ने थिएन । पार्टीभित्र तिव्र विवाद र असन्तुष्टि हुँदाहुँदै पनि गणतन्त्र स्विकार्नु कोईरालाको अर्को पराजय थियो किनकि त्यो माओवादीको एजेण्डा थियो । काँग्रेस यो ऐतिहासिक निर्णयपछि जनताको रहर बुझ्न तिर त लाग्यो तर माओवादीले एउटा अर्को मोर्चामा बैधानिकता हासिल गर्यो । प्रचण्डपथले माओवादीलाई सत्तमसम्म त पुर्यायो तर उसको आगामी दिनहरु कस्ता हुनेछन् त्यो त भविष्यको गर्भमा नै लुकेको छ । तर यदि यहि नै कोईरालाको राजनैतिक अगुवा नेतृत्वको अवसान भएमा त्यो दुखद हुनेछ । राजनैतिक स्थियित्व कायम गर्न कुनै एक पक्षले हार्नु अत्याबस्यक छ र सायद अव काँग्रेसको राजनैतिक एकाधिकारको पनि करिब करिब अन्त्य भएको छ । अरुको अन्डरमा काम गर्दिन भनेर कोईरालाले भनेका छन् अनि माओवादीले गर्दन फुलाएर मै नेतृत्व गर्छु भनेको छ । बिगतमा एमाले र माओवादीभन्दा मात्र १० सिट बढि भएकोले ठुलो पार्टीका हैसियतले काँग्रेसले अर्थ, रक्षा, गृह, प्रधानमन्त्री लगायतका पदहरु पाएको थियो र माओवादी त्यही परम्परालाई कायम राख्न चाहन्छ तर काँग्रेस नेपाली राजनीतिमा आफ्नो बोलवाला गुमेको हेर्न चाहदैन । कोईरालालाई राष्ट्रपति दिनु भनेको प्रचण्डसँग कुस्ती खेलाएर संविधान निर्माणमा अलमल गर्नु हो । कोईराला हारको बदला लिने सुरमा कस्सेर लागेका छन् । सेना कोईरालाकै अधिनमा बस्न चाहन्छ । सेनाले बिद्रोह गर्लाकि भनेर सायद नडराए होला किनकि कोईराला र राजाका बफादारहरु कमै होलान् त्यहाँभित्र । त्यसैले कोईराला अब नेपाली राजनीतिमा या त गान्धीझैँ अभिभावक भएर बस्ने या त राजनीतिबाट सन्यास लिएर नरहरी र गगन थापाजस्ता उदाउँदा सुर्यहरुलाई पार्टी चलाउने जिम्मेवारी दिने । यो समय युवाहरुको हो । समय हाम्रो हो ।

चिज भनेको चिजनै हो नि....

डि डि सि को यो चिज फ्याक्ट्री विक्रम सम्वत २०२८ सालमा स्थापना भएको हो। दैनिक २००० लिटर भन्दा बढि चौँरिको दुध खपत हुने यस फ्याक्ट्रीले याक चिज उत्पादन गर्छ, जुन उच्च गुणस्तरको मानिन्छ। यहाँ उत्पादन हुने चिज काठमाडौँमा सजिलै खपत हुन्छ। यसो एक दुई किलो चिज किनिहल्ने पो हो कि? चाखि हेरौ न हामि पनि कस्तो हुँदो रहेछ।